19 âm tháng 9 là ngày giỗ ba tôi. Năm nào đi đâu tôi cũng về, mang bộ ấm
chè pha sẵn, chiếc chiếu, lên mộ ba, nằm ngửa bên ấm chè, trên nền mộ, nói chuyện
với ba. Tôi kể với ba tôi không sót chuyện gì: công việc, gia đình, bạn bè, cả
chuyện tán gái. Chuyện nào ba tôi cũng ưng nghe,
như ngày ba tôi còn
sống
Ba tôi là một đảng viên.
Một đêm, chừng 3 giờ sáng, tôi nghe có tiếng khóc ngoài vườn. Chạy
Ba tôi là một đảng viên.
Một đêm, chừng 3 giờ sáng, tôi nghe có tiếng khóc ngoài vườn. Chạy
ra, thấy ba đang ngồi dưới gốc ổi, khóc thút thít, đôi vai gầy rung lên dưới ánh trăng.
-Chuyện chi ba khóc? -Tôi hỏi.
Ba tôi kéo tay tôi lại bên, nói trong tiếng nức nở:
-Nhà mình thành chi bộ rồi con ạ.
Tôi ngơ ngác.
-Anh Lập con vào đảng rồi. Rứa là nhà mình thành chi bộ. Còn con nữa, Vinh ạ...
Tôi đưa ba vào nhà.
Mấy ngày sau anh Lập về. Ba tôi ríu rít, cười nói phấn khởi lắm. Tối, uống trà với nhau, ba tôi vẫn hoan hỉ việc anh Lập vào đảng.
Anh Lập cười he he ( kiểu cười trong Blog bây giờ):
-Vô đảng khó chi ba. Là do thằng cha Văn Lợi ( Lúc đó anh Lập công tác ở phòng xuất bản Sở văn hóa thông tin Bình Trị Thiên, nhà thơ Văn Lợi làm trưởng phòng) cứ xúi con. Anh ấy nói:" Lập ơi, mi thương tau với, cứu tau với. Mi không giúp tau thì thành tích cả phòng năm nay vứt. Lấy cứt ra tiền thưởng".
Hóa ra Văn lợi hăng hái đăng ký với Đảng bộ cơ quan chỉ tiêu kết nạp đảng trong năm ở phòng xuất bản là 1. Gần cuối năm, bế tắc quá, túm lấy Lập." Nhé. Em nhé. Vào Đảng cho anh nhé...". Bình thường, mỗi lần bình xét thi đua, anh Lập lúc nào cũng bét: đi chậm, về sớm, ăn nói vô tổ chức, hay làm thơ tình, thường xuyên say...Nhưng năm nay, vì thành tích cả phòng,vì tiền thưởng cuối năm, vì chỉ tiêu kết nạp đảng phòng đã đăng ký, tất cả ồn ào tán thành Lập vào đảng. Có người trong cơ quan biết vậy kêu lên:- Thế là quần chúng trong cơ quan sẽ bình yên vì không có Lập nữa.
Ba tôi nghe Lập nói, vẫn cười:- Con vô đảng ba mừng lắm...Trong nhà này, ba sợ nhất là mi với thằng Vinh. Nhà văn cả. Nhưng ăn nói cứ như phản động...Bây chừ con vô đảng, ba yên tâm.
Ba không biết, anh Lập giờ uống vô, ăn nói còn siêu hơn lũ phản động. Thế hệ như ba tôi nghe kiểu nói của tôi và Lập đều giật thót, cho như vậy là phản động. Nhưng vì chúng tôi nói thật thôi. Sau này anh Lập lý luận:" Cứ nói thật thì họ cho rằng mình phản động". Lũ phản động vì nó phản động nên nói câu gì có vẻ căng căng ngược ngạo là nói dấu diếm như mèo dấu cứt. Còn mình, mình không phản động nên mình nói phơi phơi. Rứa thôi.
Ba gọi anh Lập trìu mến:- Chúc mừng đồng chí Lập
Tôi cự nự:- Thế con không được gọi là đồng chí à?
Anh Lập nheo mắt:- Mi ngoài đảng, gọi là thằng Vinh
Nhà tôi suốt cuộc chiến tranh, bị bom cháy nhà 7 lần. Tài sản duy nhất còn lại tôi nhớ là một cái chum nước. Cái chum nước bị bom đánh vỡ tới cả trăm mảnh. Ba tôi xin xi măng, tẩn mẩn hai ngày ghép lại, hàn lại, vẫn đựng nước được.
Sau hòa bình, các anh chị trong nhà đi xa hết. Anh Lập học đại học ở Hà Nội,. Nhà còn mỗi tôi và ba mạ. Hết chiến tranh, theo phong trào, cả thị trấn làm nhà, thì nhà tôi cũng thế. Tiền không có, tôi đi đào đá, ngày ngày gánh về chất đống. Cả tháng trời như vậy đã tha về được mấy chục khối đá. Số đá chắc, to dùng làm móng. Số đá nhỏ hơn tôi dùng búa đập nhỏ, đúc táplô. Rồi ba tôi vô Sài Gòn, bà dì cho được 1000 đồng ( thời giá năm 1977). Đá móng, táp lô, cộng với số tiền dì cho, thế là đủ xây một căn nhà ngói ba gian.
Ngày đang làm nhà tôi đã đi bộ đội hải quân lục chiến, ở đại đội trinh sát đóng quân ở Căm Pu Chia. Tôi nhận được thư của ba:" Con ơi, nhờ ơn Đảng và Nhà nước, gia đình mình có nhà ngói ở rồi". Tôi nghĩ lại mấy tháng trời còng lưng gánh đá xây nhà, nhìn vào thư ba, ứa nước mắt.
Đêm đó đơn vị hành quân nghỉ lại giữa rừng. Đói, Mưa ướt lạnh. Không ngủ được. Ngồi ôm cái ba lô trong mưa, trong bóng đêm, trong đói, thấy tủi cực. Nhớ nhà lắm thôi. Lại nhìn thấy cảnh ba lom khom vun cây ổi, nhặt cái lá rơi. Lại nhớ ngày mới chuyển từ nơi sơ tán về, cái mảnh đất ba nhận để làm nhà này là ao ruộng. Tôi và anh Lập gánh đất từ ngoài đồng về để đắp nền nhà. Trưa nắng chang chang, hai anh em gánh đất vào còn ba thì ngồi xổm, quần cộc lồi ra hai bắp đùi gầy tóp, nổi đầy gân xanh. Ba ngồi trước đống đất, đưa từng cục đất lên trên tay và dùng cái dùi cui đập nhỏ ra. Thỉnh thoảng, ba tôi lại kêu lên:- Bom bi này. Trong những cục đất chúng tôi gánh vào, có cả những quả bom bi thời chiến tranh sót lại. Nước mắt tôi chảy ra trên ba lô, lẫn vào cả nước mưa. Định tâm sự với thằng bạn cùng tiểu đội nhưng liếc sang bên cạnh, thấy thằng Bê dùng đèn pin hí húi viết thư cho người yêu. Tôi quờ tay lấy lá thư của nó xem:" Em thương yêu. Giờ này em đã ngủ chưa. Anh nhớ em lắm. Em biết không, giờ này anh và đồng đội đang trên con tàu tuần tiễu rẽ sóng ra khơi...". Tôi xé toạc lá thư:" Rẽ sóng cục cứt. Nói láo ...". Thằng Bê không giận, lại cười:- Viết thế cho cô em ở nhà tự hào. Mình là lính Hải Quân, trong thư phải viết là rẽ sóng chứ..."
Một hôm, tôi thấy cả buổi chiều ba tôi đi ra đi vô, quét dọn nhà, rửa ấm chén. Tôi chưa kịp hỏi, ba tôi đã nói giọng nghiêm trang:
- Tối nay đồng chí bí thư chi bộ xóm đến nhà chơi.
Tôi im lặng.
Trước ngày ba tôi mất, ba tôi nói với mạ tôi:- Tui còn ăn nợ ở quán cháo mệ Mạnh gần 500 đồng. Mệ trả cho tui nghe.
Mạ tôi cười:- Thì khi mô nhận lương hưu, ông trả.
Ba tôi im lặng.
Sáng hôm sau, như thói quen mỗi khi tôi về nhà, ba tôi đun nước, pha trà, thức tôi dậy cùng uống trà.
Ba tôi hỏi có viết vở kịch nào mới không.
Tôi đọc vài cảnh của kịch bản...
Ba tôi gật gù. Rồi ba kêu muốn đi toalet.
Ba bước ra vườn. Mấy phút tôi chột dạ chạy ra theo thì thấy ba tôi đang ngả quỵ xuống. Người ta gọi đó là dấu hiệu " hạ thổ".
Chiều hôm đó ( 19.9 âm lịch) ba tôi mất.
-Chuyện chi ba khóc? -Tôi hỏi.
Ba tôi kéo tay tôi lại bên, nói trong tiếng nức nở:
-Nhà mình thành chi bộ rồi con ạ.
Tôi ngơ ngác.
-Anh Lập con vào đảng rồi. Rứa là nhà mình thành chi bộ. Còn con nữa, Vinh ạ...
Tôi đưa ba vào nhà.
Mấy ngày sau anh Lập về. Ba tôi ríu rít, cười nói phấn khởi lắm. Tối, uống trà với nhau, ba tôi vẫn hoan hỉ việc anh Lập vào đảng.
Anh Lập cười he he ( kiểu cười trong Blog bây giờ):
-Vô đảng khó chi ba. Là do thằng cha Văn Lợi ( Lúc đó anh Lập công tác ở phòng xuất bản Sở văn hóa thông tin Bình Trị Thiên, nhà thơ Văn Lợi làm trưởng phòng) cứ xúi con. Anh ấy nói:" Lập ơi, mi thương tau với, cứu tau với. Mi không giúp tau thì thành tích cả phòng năm nay vứt. Lấy cứt ra tiền thưởng".
Hóa ra Văn lợi hăng hái đăng ký với Đảng bộ cơ quan chỉ tiêu kết nạp đảng trong năm ở phòng xuất bản là 1. Gần cuối năm, bế tắc quá, túm lấy Lập." Nhé. Em nhé. Vào Đảng cho anh nhé...". Bình thường, mỗi lần bình xét thi đua, anh Lập lúc nào cũng bét: đi chậm, về sớm, ăn nói vô tổ chức, hay làm thơ tình, thường xuyên say...Nhưng năm nay, vì thành tích cả phòng,vì tiền thưởng cuối năm, vì chỉ tiêu kết nạp đảng phòng đã đăng ký, tất cả ồn ào tán thành Lập vào đảng. Có người trong cơ quan biết vậy kêu lên:- Thế là quần chúng trong cơ quan sẽ bình yên vì không có Lập nữa.
Ba tôi nghe Lập nói, vẫn cười:- Con vô đảng ba mừng lắm...Trong nhà này, ba sợ nhất là mi với thằng Vinh. Nhà văn cả. Nhưng ăn nói cứ như phản động...Bây chừ con vô đảng, ba yên tâm.
Ba không biết, anh Lập giờ uống vô, ăn nói còn siêu hơn lũ phản động. Thế hệ như ba tôi nghe kiểu nói của tôi và Lập đều giật thót, cho như vậy là phản động. Nhưng vì chúng tôi nói thật thôi. Sau này anh Lập lý luận:" Cứ nói thật thì họ cho rằng mình phản động". Lũ phản động vì nó phản động nên nói câu gì có vẻ căng căng ngược ngạo là nói dấu diếm như mèo dấu cứt. Còn mình, mình không phản động nên mình nói phơi phơi. Rứa thôi.
Ba gọi anh Lập trìu mến:- Chúc mừng đồng chí Lập
Tôi cự nự:- Thế con không được gọi là đồng chí à?
Anh Lập nheo mắt:- Mi ngoài đảng, gọi là thằng Vinh
Nhà tôi suốt cuộc chiến tranh, bị bom cháy nhà 7 lần. Tài sản duy nhất còn lại tôi nhớ là một cái chum nước. Cái chum nước bị bom đánh vỡ tới cả trăm mảnh. Ba tôi xin xi măng, tẩn mẩn hai ngày ghép lại, hàn lại, vẫn đựng nước được.
Sau hòa bình, các anh chị trong nhà đi xa hết. Anh Lập học đại học ở Hà Nội,. Nhà còn mỗi tôi và ba mạ. Hết chiến tranh, theo phong trào, cả thị trấn làm nhà, thì nhà tôi cũng thế. Tiền không có, tôi đi đào đá, ngày ngày gánh về chất đống. Cả tháng trời như vậy đã tha về được mấy chục khối đá. Số đá chắc, to dùng làm móng. Số đá nhỏ hơn tôi dùng búa đập nhỏ, đúc táplô. Rồi ba tôi vô Sài Gòn, bà dì cho được 1000 đồng ( thời giá năm 1977). Đá móng, táp lô, cộng với số tiền dì cho, thế là đủ xây một căn nhà ngói ba gian.
Ngày đang làm nhà tôi đã đi bộ đội hải quân lục chiến, ở đại đội trinh sát đóng quân ở Căm Pu Chia. Tôi nhận được thư của ba:" Con ơi, nhờ ơn Đảng và Nhà nước, gia đình mình có nhà ngói ở rồi". Tôi nghĩ lại mấy tháng trời còng lưng gánh đá xây nhà, nhìn vào thư ba, ứa nước mắt.
Đêm đó đơn vị hành quân nghỉ lại giữa rừng. Đói, Mưa ướt lạnh. Không ngủ được. Ngồi ôm cái ba lô trong mưa, trong bóng đêm, trong đói, thấy tủi cực. Nhớ nhà lắm thôi. Lại nhìn thấy cảnh ba lom khom vun cây ổi, nhặt cái lá rơi. Lại nhớ ngày mới chuyển từ nơi sơ tán về, cái mảnh đất ba nhận để làm nhà này là ao ruộng. Tôi và anh Lập gánh đất từ ngoài đồng về để đắp nền nhà. Trưa nắng chang chang, hai anh em gánh đất vào còn ba thì ngồi xổm, quần cộc lồi ra hai bắp đùi gầy tóp, nổi đầy gân xanh. Ba ngồi trước đống đất, đưa từng cục đất lên trên tay và dùng cái dùi cui đập nhỏ ra. Thỉnh thoảng, ba tôi lại kêu lên:- Bom bi này. Trong những cục đất chúng tôi gánh vào, có cả những quả bom bi thời chiến tranh sót lại. Nước mắt tôi chảy ra trên ba lô, lẫn vào cả nước mưa. Định tâm sự với thằng bạn cùng tiểu đội nhưng liếc sang bên cạnh, thấy thằng Bê dùng đèn pin hí húi viết thư cho người yêu. Tôi quờ tay lấy lá thư của nó xem:" Em thương yêu. Giờ này em đã ngủ chưa. Anh nhớ em lắm. Em biết không, giờ này anh và đồng đội đang trên con tàu tuần tiễu rẽ sóng ra khơi...". Tôi xé toạc lá thư:" Rẽ sóng cục cứt. Nói láo ...". Thằng Bê không giận, lại cười:- Viết thế cho cô em ở nhà tự hào. Mình là lính Hải Quân, trong thư phải viết là rẽ sóng chứ..."
Một hôm, tôi thấy cả buổi chiều ba tôi đi ra đi vô, quét dọn nhà, rửa ấm chén. Tôi chưa kịp hỏi, ba tôi đã nói giọng nghiêm trang:
- Tối nay đồng chí bí thư chi bộ xóm đến nhà chơi.
Tôi im lặng.
Trước ngày ba tôi mất, ba tôi nói với mạ tôi:- Tui còn ăn nợ ở quán cháo mệ Mạnh gần 500 đồng. Mệ trả cho tui nghe.
Mạ tôi cười:- Thì khi mô nhận lương hưu, ông trả.
Ba tôi im lặng.
Sáng hôm sau, như thói quen mỗi khi tôi về nhà, ba tôi đun nước, pha trà, thức tôi dậy cùng uống trà.
Ba tôi hỏi có viết vở kịch nào mới không.
Tôi đọc vài cảnh của kịch bản...
Ba tôi gật gù. Rồi ba kêu muốn đi toalet.
Ba bước ra vườn. Mấy phút tôi chột dạ chạy ra theo thì thấy ba tôi đang ngả quỵ xuống. Người ta gọi đó là dấu hiệu " hạ thổ".
Chiều hôm đó ( 19.9 âm lịch) ba tôi mất.
